Hoofdpijn: wat werkt er echt?

Hoofdpijn is niet altijd dramatisch, vervelend is het wel. Zeker als de pijn regelmatig opduikt. Neuroloog Jan Versijpt (UZ Brussel) geeft tips om tijdig hoofdpijn te herkennen en het leed te verzachten of te voorkomen.

“De meest courante vorm van hoofdpijn is spanningshoofdpijn, al is dat een erg slecht gekozen term”, vertelt hoofdpijnspecialist en neuroloog prof. dr. Jan Versijpt. “Want stress en spanning zijn niet de enige triggers van deze pijn. En stress kan ook een rol spelen bij migraine, waardoor beide vormen van hoofdpijn vaak worden verward. Spanningshoofdpijn is een vrij milde pijn, waarmee je je dagelijkse activiteiten meestal kan verder zetten. Door rustig actief bezig te blijven – door bijvoorbeeld te wandelen, te fietsen – kan het pijngevoel soms zelfs wegtrekken. Hoofdpijn is trouwens van alle tijden. We kampen er vandaag zeker niet meer mee doordat er meer stress is.”

Leeftijd brengt soelaas

De precieze oorzaken van spanningshoofdpijn zijn niet zo goed gekend. Sommige specialisten beschouwen het als een lichtere vorm van migraine, die niet volledig doorkomt. Spanningshoofdpijn kan zowel zonder als met spierspanning voorkomen. Doordat de spieren in de nek en rondom het hoofd te gespannen zijn, kan dat mee voor een druk zorgen die pijn geeft. Deze vorm kan onder meer ook worden uitgelokt door een overbelasting van de spieren, veelvuldig kauwgom kauwen, inspanningen – zoals langdurig naar beeldschermen kijken of te kleine lettertjes lezen – of nog door grote temperatuurveranderingen (zowel koude als hitte). Zo kan een airco waarvan de temperatuur te sterk (meer dan 7 graden) verschilt van de buitentemperatuur hoofdpijn uitlokken.

“Zodra de pijn echt lastig wordt om dragen, is er wellicht eerder sprake van migraine, vandaag nog steeds een onderschatte vorm van hoofdpijn. Maar liefst één op de drie vrouwen krijgt er ooit mee te maken, maar vaak wordt de pijn nog afgedaan als spanningshoofdpijn. Ook een combinatie van beide vormen van hoofdpijn komt voor.

De derde meest voorkomende vorm van hoofdpijn is het type dat wordt uitgelokt door overmatig gebruik van pijnstillers. Vaak begint het met een vorm van spanningshoofdpijn of migraine. Door te veel en te frequent naar pijnstillers (ontstekingsremmers, paracetamol, aspirine) te grijpen, verliezen die niet alleen hun werkzaamheid maar verhoogt ook de gevoeligheid aan hoofdpijn. Die keert dan sneller terug. De enige remedie is de vicieuze cirkel doorbreken en onder medische begeleiding stoppen met deze medicatie.”

Leeftijd is een voordeel bij hoofdpijn. “Dit is bij uitstek een aandoening die afneemt met ouder worden. Zowel migraine als spanningshoofdpijn. Dat heeft mogelijk te maken met een verminderde gevoeligheid voor prikkels. Ernstige hoofdpijn die opduikt bij vijftigplussers die er voordien nooit last van hadden, wordt gezien als een alarmsignaal dat verder moet worden onderzocht.”

Hoe zit dat nu met koffie?

Stevige koffiedrinkers die in het weekend hun bakje troost overslaan, kunnen af te rekenen krijgen met cafeïne-onttrekkingshoofdpijn. Die ontstaat door een tekort aan cafeïne. “Dat kan worden aangepakt door ook in het weekend tijdig koffie te drinken of door iets te ondernemen tegen je overmatig cafeïnegebruik. Door dat af te bouwen, kan dit type hoofdpijn ook verdwijnen.”

Wie in het weekend later koffie drinkt dan gewoonlijk en daardoor erge hoofdpijn ervaart, kan echter ook migraine hebben, die dan specifiek wordt getriggerd door de verandering van bioritme en voeding.

Spanningshoofdpijn of migraine?

Spanningshoofdpijn

• Als er sprake is van een drukkend gevoel over het hele hoofd, alsof er een soort band rond je hoofd is gekneld. De pijn is vrij goed te verdragen.
• Als je nog fysieke inspanningen kan doen.
• Als je niet misselijk bent.
• Als de pijn uren maar soms ook dagen duurt. Chronische spanningshoofdpijn bestaat, maar is erg uitzonderlijk. Meestal gaat het dan om chronische migraine.
• Als de pijn eerder opduikt in de week, op drukke momenten.
• Als de pijn soms kan worden verzacht door warmte, slaap, of een glaasje alcohol omdat dit de spieren ontspant.

Migraine

• Als je een pulserende pijn voelt, meestal eenzijdig maar niet altijd. De pijn kan verergeren tot zo’n niveau dat fysieke inspanningen onmogelijk worden. Of ze wordt erger bij inspanningen.
• Als er ook sprake is van misselijkheid, braken, overgevoeligheid voor licht en/of geluid.
• Als een crisis tussen 4 uur en 3 dagen (72 uur) duurt.
• Als de pijn zowel opduikt tijdens perioden van ontspanning (weekend, vrije dag) als spanning.
• Als warmte maar ook bepaalde voedingsmiddelen (chocolade, tomaten, kaas, alcohol...) een trigger zijn.

6 manieren om hoofdpijn aan te pakken

1 Doe aan relaxatiekine

De kinesitherapeut masseert je nek, (voor)hoofd, schouders of bovenrug om je spieren te ontspannen en de druk rondom je hoofd weg te nemen. Dit kan een gunstig effect hebben bij hoofdpijn omdat de spierspanning afneemt en het je tegelijk helpt om te relaxen. “Hoofdpijn komt niet, zoals vaak wordt gedacht, vanuit de nek maar vanuit het hoofd. De nek kan wel mee gevoelig zijn.” Ook ademhalingstherapie kan spanningshoofdpijn verminderen. Hierbij wordt de ademhaling ingezet om tot relaxatie van het lichaam te komen. Deze techniek vraagt wel wat tijd en energie.

2 Pas je levensritme aan

Een regelmatig leven, met voldoende slaap, gezonde voeding en structuur kunnen helpen om je hoofdpijnepisoden terug te dringen. Een verandering van bioritme, te korte nachten, onregelmatig eten, maaltijden overslaan of te laat ontbijten, een te gespannen levensstijl, overgewicht enz. kunnen hoofdpijn dan weer uitlokken. Ook jetlag en tijdverschillen kan je beter mijden als je hoofdpijngevoelig bent.

3 Beweeg

Bij spanningshoofdpijn kan het helpen om (mild) te sporten wanneer je al hoofdpijn voelt. Bij een migraineaanval is bewegen vaak niet mogelijk en ook niet aangewezen. Je kan wel actief zijn op momenten dat je geen migraine hebt. “Ook van seks wordt beweerd dat het kan helpen om hoofdpijn weg te vegen, al is dat nooit echt wetenschappelijk aangetoond.”

4 Probeer het met planten en supplementen

Groot hoefblad (Petasites hybridus) is een eetbare plant waarvan het preventieve effect op migraine is aangetoond. De plant zorgt voor een verwijding van de bloedvaten in de hersenen. Volgens sommige bronnen werkt ze ook verlichtend bij spanningshoofdpijn. Moederkruid (Tanacetum parthenium) vermindert dan weer pijn en ontstekingen. “Het probleem bij plantentherapie is dat je vaak weinig zekerheid hebt over de precieze hoeveelheid werkzame stof in de preparaten.”

Van vitamine B-supplementen is eveneens aangetoond dat ze hoofdpijnklachten kunnen voorkomen of het aantal aanvallen kunnen verminderen. “Ook magnesium wordt soms ingezet. Maar voor andere planten en stoffen die vaak worden genoemd in de preventieve strijd tegen hoofdpijn, zoals co-enzym q10, omega 3-vetzuren, is er veel minder bewijskracht.”

5 Probeer acupunctuur uit

“Acupunctuur blijkt vooral goed te werken bij mensen die ervoor openstaan. De naaldentechniek is vrij goed onderzocht bij migraine waar het bij sommigen positief werkt.” De Wereldgezondheidsorganisatie erkent de werkzaamheid van acupunctuur bij hoofdpijnklachten. Vooral ooracupunctuur zou een positief effect hebben.

6 Neem een pijnstiller, maar niet te vaak

Voor gewone hoofdpijn zijn er geen specifieke pijnstillers zoals voor migraine. “Bij niet frequente hoofdpijn kan je wel een pijnstiller zoals paracetamol of een ontstekingsremmer innemen. Dat doe je best zo snel mogelijk, binnen het half uur na het opkomen van de pijn. Maar wie vaak hoofdpijn heeft, moet uitkijken dat hij niet meer dan twee dagen per week of acht dagen per maand een pijnstiller slikt.”