Wat zijn uw rechten als patiënt?
Veertien jaar na de invoering van de Wet op de patiëntenrechten beschikt u als patiënt of zorggebruiker over een arsenaal aan rechten en rechtsmiddelen waardoor u stukken sterker staat dan voorheen. U staat er vandaag niet meer alleen voor.
Op 22 augustus 2002 zag de Wet op de patiëntenrechten het levenslicht. Doel: de patiënt bescherming bieden. Niet dat hij daarvoor geen rechten had, maar die waren verdeeld over diverse regelgevingen die elkaar soms tegenspraken. We zijn nu veertien jaar verder. Wat is er veranderd? Er zijn ombudsdiensten opgericht en er is het Fonds Medische Ongevallen. En er zijn ook nog de patiëntenverenigingen die, net als vroeger, de patiënt verdedigen.
En de patiënt zelf, die wordt steeds mondiger, bedient zich welbewust van het internet op zoek naar informatie en wenst dat de zorgverlener hem correct en klantgericht behandelt. Patiënt 2.0 is geboren!
Uw 8 rechten
De wet van 22 augustus 2002 voorzag zeven patiëntenrechten. Sinds 2004 is daar een extra recht bijgekomen: het recht op pijnbehandeling.
1. Het recht op een goede dienstverlening
In mensentaal: u mag als patiënt niet worden gediscrimineerd en u bent in principe baas over uw eigen lichaam. Kwaliteitsvolle dienstverlening betekent dat u behandeld moet worden op basis van wat de wetenschap op dat moment weet. De zorg die u wordt geboden, moet verstrekt worden als door een ‘goede huisvader’.
2. Het recht om vrij te kiezen wie u helpt
Dat is vanzelfsprekend als u naar de huisarts of de tandarts gaat. Iets minder evident wordt het als u in het ziekenhuis ligt, waar er bijvoorbeeld maar één gynaecoloog is. Het recht om vrij een zorgverlener te kiezen, houdt ook het recht in om een tweede advies te vragen.
3. Het recht op begrijpelijke informatie
Elke zorgverlener moet zijn patiënt precieze informatie geven over de diagnose en over het gedrag dat wenselijk is om in de toekomst gezond te blijven. Het recht op begrijpelijke informatie bestaat trouwens ook buiten elke vorm van behandeling. U kunt er immers ook voor kiezen om niet behandeld te worden. De communicatie moet in begrijpelijke taal gebeuren. Aarzel niet om te vragen om de informatie op papier te zetten. En weet dat u ook het recht hebt om niet geïnformeerd te worden (tenzij er gevaar is voor uzelf of derden). Ook mogelijk: u kunt een vertrouwenspersoon aanduiden (partner, familielid,...) en uw arts vragen om bepaalde informatie enkel aan hem/haar mee te delen.
U hebt ook recht op correcte informatie over de kosten van uw behandeling, een recht waarover nogal eens geklaagd wordt. Hebt u twijfels over wat u wordt aangerekend of begrijpt u de ziekenhuisfactuur niet, dan kunt u uitleg vragen bij uw ziekenfonds. U vindt ook toelichting over honoraria en terugbetalingen op de website van het RIZIV.
4. Het recht om al dan niet in te stemmen met een behandeling
U moet uw instemming niet noodzakelijk schriftelijk geven, het kan ook stilzwijgend. Als u goed geïnformeerd bent en uit uw gedrag blijkt niet dat u bezwaren hebt, dan mag de zorgverlener ervan uitgaan dat u met de behandeling instemt. U kunt uw toestemming altijd nog intrekken.
5. Het recht op een degelijk en toegankelijk dossier
U hebt recht op een zorgvuldig bijgehouden en veilig bewaard patiëntendossier. U kunt de zorgverlener vragen om aan het dossier bepaalde do- cumenten toe te voegen (bijv. een document waarin u een vertrouwenspersoon aanstelt).
Recht op inzage U mag het recht op inzage van uw dossier niet verwarren met het recht op informatie die u sowieso moet krijgen. Inzage in uw dossier moet u zelf vragen. Ten laatste 15 dagen nadat u hierom verzoekt, moet u uw dossier kunnen inkijken.
Recht op een kopieU hebt recht op een afschrift van het geheel of een deel van uw dossier, eventueel mits betaling. De zorgverlener mag een afschrift weigeren als hij over duidelijke aanwijzingen beschikt dat de patiënt onder druk wordt gezet door derden (bijv. verzekeraar, werkgever).
6. Het recht op bescherming van uw persoonlijke levenssfeer
Stel, u gaat voor een controleraadpleging naar uw internist en er zijn andere personen in de consultatieruimte aanwezig. Dan mag u vragen of hun aanwezigheid noodzakelijk is. Een zorgverlener mag ook geen informatie over u verstrekken aan een verzekeraar of werkgever, tenzij er een maatschappelijk belang is.
7. Het recht om een klacht neer te leggen
Als patiënt hebt u het recht om een klacht neer te leggen bij de ombudsdienst (van het ziekenhuis of de Federale). De bedoeling van deze dienst is om te bemiddelen in een conflict tussen een zorgverstrekker en een patiënt, zodat de klacht niet meteen in de juridische sfeer belandt.
8. Het recht op pijnbehandeling
De wet van 24 november 2004 voegt een recht toe aan de Wet op de patiëntenrechten: het recht op pijnbestrijding. De zorgverstrekker moet aandacht hebben voor uw pijn, uw pijntoestand evalueren, uw pijn behandelen en verzachten. Ook als u een behandeling weigert of niet wenst verder te zetten, behoudt u het recht op een adequate pijnbehandeling.
Voor wie en tegenover wie gelden deze rechten?
De wet op de patiëntenrechten geldt voor elke persoon aan wie gezondheidszorg wordt verstrekt, al dan niet op eigen verzoek (bijv. ook op aanvraag van de werkgever ter controle van een arbeidsongeschiktheid, maar even goed zonder verzoek op de dienst spoedgevallen).
De volgende beroepsbeoefenaars dienen de patiëntenrechten te respecteren binnen de grenzen van hun wettelijke bevoegdheden: geneesheren, tandartsen, apothekers, vroedvrouwen, kinesitherapeuten, beoefenaars van de verpleegkunde , klinisch psychologen/orthopedagogen (vanaf september 2016) en gemachtigde psychotherapeuten (vanaf september 2016) en paramedici (bandagist, orthesist en prothesist, diëtist, ergotherapeut, farmaceutisch technisch-assistent, technoloog medische beeldvorming, medisch laboratorium technoloog, logopedist, orthoptist, podoloog, audioloog en audicien).
Wie nog steeds buiten deze wet valt, zijn verzorgenden in woonzorgcentra.