‘Ben ik mijn vader aan het misbruiken?’

Dubbel zoveel meldingen van ouderenmishandeling dan twee jaar geleden, luidt het vandaag in de pers. ‘Doe ik dan ook aan oudermishandeling?’ vraagt Leen Baekelandt, redactrice Plus magazine, zich af.

Dubbel zoveel meldingen. Hoe is dat mogelijk? Toch zijn enkele kanttekeningen noodzakelijk. Zo duikt er een voor velen onbekend begrip op in het jaarverslag van het Vlaams Ondersteuningscentrum Ouderenmis(be)handeling: ‘ontspoorde zorg’, wat mag dat wel betekenen?

Mijn vader wordt dit jaar achtentachtig en woont nog steeds zelfstandig. Omdat hij dat zelf wil – eist zelfs.

Dankzij een ronduit fantastisch team van thuiszorgers wordt er voor hem gekookt, gewast en geplast én elke dag komt er een verpleegster langs.

Zolang alles zijn gewone gangetje gaat, is er geen vuiltje aan de lucht. Maar een maand geleden vindt de verpleegster mijn vader op een avond op de grond met een zwaar bloedende hoofdwonde. Hij was behoorlijk verward en had intussen al behoorlijk wat bloed verloren. In het ziekenhuis werd de wonde gehecht, waarna hij werd opgenomen op de afdeling geriatrie... Een verhaal zoals er duizenden zijn, een dagelijks fait divers.

Maar voor mij dringt de vraag zich opnieuw op. Is het nog verantwoord mijn vader alleen te laten wonen?

Ik overleg met het thuiszorgteam, met de maatschappelijk assistente van het ziekenhuis, de behandelende arts... We spreken af dat hij nog enkele weken gaat revalideren.

Op geriatrie heeft hij twee weken lang in bed films gekeken – een zetel was zelfs niet aanwezig in zijn kamer. Het kleine beetje spieren dat hij nog had, is hij in die twee weken kwijtgeraakt.

De ‘patiënt’, in casu mijn vader, kan zich niet verzoenen met zijn situatie. Waarom wil ik, zijn bloedeigen dochter, hem toch altijd opsluiten in een zothuis? Na een vorige valpartij is hij doorverwezen geweest naar een ‘geheugenkliniek’ om zijn cognitieve functies te evalueren. Daar gingen de deuren van de kamers op slot en was hij verplicht de hele dag tussen zwaar dementerende patiënten door te brengen. Het werd een trauma dat hij maar niet kan verwerken. Sindsdien is elke opname, in een ziekenhuis, een rust- en verzorgingstehuis, zelfs in een serviceflat – moest dat al betaalbaar zijn – taboe.

‘Gij wilt mij altijd opsluiten in een zothuis.’

Zodra mijn vader te horen kreeg dat hij naar een revalidatiecentrum moest, is elk gesprek tussen ons onmogelijk geworden. Ik ben een slechte dochter. Ben ik mijn vader nu aan het mishandelen?

Gaat het hier om ‘ontspoorde zorg’? Hij voelt dat alleszins zo aan. Het meldnummer 1712 kent hij – gelukkig denk ik op dit moment – nog niet. Maar wat doet hij dan? Hij belt gewoon de politie om te melden ‘dat hij niet gecolloqueerd is en toch tegen zijn wil opgesloten zit in een ziekenhuis.’ Daar sta je dan met al je goede bedoelingen. Ik ben mijn vader aan het mishandelen, het spookt nu al de hele ochtend door mijn hoofd.

Maar verdomd neen! Ik ben gewoon één van die duizenden mantelzorgers met goede bedoelingen, die met veel liefde hun schaarse vrije tijd opofferen om hun ouders, naasten, partners, familieleden het leven zo aangenaam en comfortabel mogelijk te maken.

We zijn mensen die zelf nergens steun krijgen, die het er allemaal maar even bij moeten nemen, die altijd sterk moeten zijn. Een slechte dag kunnen we ons niet veroorloven, ons eigen verdriet en tranen moeten we verbijten tot we zelf bezwijken.

Gaan we deze mantelzorgers nu beschuldigen van ouderenmishandeling? Iemand die zijn (groot)ouders in huis neemt, maar eigenlijk niet de tijd heeft om voor hen te zorgen, wordt expliciet als voorbeeld gegeven van ‘ontspoorde zorg’, de vorm van ouderenmishandeling die de cijfers zo de hoogte heeft ingejaagd.

Waarom zorgen we niet dat die hardwerkende kinderen hun (groot-)ouders niet in huis hoeven te nemen, door een betaalbaar en menswaardig alternatief mogelijk te maken. Een alternatief daarenboven dat financieel bereikbaar is. 1000 euro netto, zoveel bedraagt het pensioen van mijn vader. Denk je dat hij daarmee in een rust- en verzorgingshuis terecht kan? Neen, verre van. Hij kan er zelfs niet mee terecht in een kamer die hij met anderen moet delen – zijn grote angst.

Waarom pakken we het probleem niet aan waar het zich stelt? Dat is niet bij de mantelzorgers, niet bij de kinderen en partners.