© ISTOCK

10 vragen over zorgenkinderen

Ouders van een kind met een beperking, gedragsstoornis, verslaving maken zich zorgen over de toekomst. Hoe kunnen zij hun kind, en soms zichzelf, beschermen? En wat verandert het nieuwe erfrecht aan hun situatie?

Notaris Carol Bohyn, woordvoerder van notaris.be, praat in zijn kantoor regelmatig met families die een kwetsbaar en afhankelijk kind hebben (een zorgenkind). Als hij één vaststelling kan doen, is het wel deze: geen enkele familie is gelijk. “Mensen leggen hun eigen klemtonen. Soms kiezen families voor dezelfde oplossingen, maar omwille van heel andere redenen”, vertelt hij.

1 Biedt het nieuwe erfrecht extra mogelijkheden voor families met een zorgenkind, nu erfovereenkomsten mogelijk worden?

Notaris Bohyn: Inderdaad, momenteel zijn overeenkomsten over niet opengevallen nalatenschappen verboden. Vanaf 1 september 2018 zal dit, binnen bepaalde grenzen, wel kunnen, in samenspraak met alle vermoedelijke erfgenamen. Families zullen dan samen kunnen bepalen of er qua schenkingen (en de invloed van schenkingen op erfenissen) een evenwicht is tussen de kinderen. Ze zullen zelf kunnen bepalen wat ze evenwichtig vinden. Het zorgt ervoor dat op het moment dat de kinderen erven, geen enkel kind zich benadeeld zal voelen door een eerder gedane schenking.

Leg niet te veel lasten en voorwaarden op aan wie later de zorg voor je zorgenkind moet verderzetten.

2 Is een schenking onder last een goed idee? Bijvoorbeeld: je schenkt een bedrag aan je gezonde kind onder last om € 1.000 per maand aan je zorgenkind te geven.

Notaris Bohyn: Als je via een last een deel geeft aan je zorgenkind, moet je toch altijd rekening houden met de reserve van de andere kinderen. Maar in het nieuwe erfrecht verruimt je eigen beschikbare deel – het deel van je nalatenschap dat je kan nalaten aan wie jij wil. Dat beschikbaar deel zal vanaf september 2018 altijd de helft bedragen, ongeacht hoeveel kinderen je hebt. Heb je twee kinderen, dan zal hun reserve één vierde bedragen, vroeger was dat één derde. Het nieuwe erfrecht zorgt voor een aantal nieuwe mogelijkheden voor de broers en zussen van het zorgenkind. Zo kan een kind individueel vooraf beslissen dat zijn reserve mag worden aangetast, zodat een groter deel kan worden geschonken aan een zorgenbroer of -zus. Ook dat is een vorm van erfovereenkomst.

10 vragen over zorgenkinderen
© BELGAIMAGE

3 Wat met een restlegaat? Dan gaat wat er rest naar een volgende persoon.

Notaris Bohyn: Je kan inderdaad een testament maken waarin je een bepaalde som nalaat aan je zorgenkind en waarin je bepaalt dat wat er rest als jouw zorgenkind overlijdt, zal toekomen aan de kinderen van je ander(e) kind(eren), bijvoorbeeld. Zo’n restlegaat (het kan ook met een schenking) biedt een fiscaal voordeel: op die tweede erfenis wordt hetzelfde (lagere) erfbelastingstarief betaald als op de eerste. Zo zorg je ervoor dat je kleinkinderen niet te veel erfbelasting betalen als ze erven van hun oom of tante. Het voordeel is ook dat je weet dat wat er rest ook in de familie blijft.

4 Is het een goed idee om een levensverzekering te sluiten voor je zorgenkind?

Notaris Bohyn: Afhankelijk van de noden van het zorgenkind en van wat je zelf als ouder zal nalaten, kan je een klassieke levensverzekering afsluiten. Kijk wel uit als je andere kinderen hebt. Krijgt je zorgenkind een levensverzekering van € 150.000 en je ander kind een huis van € 150.000, dan heb je je kinderen gelijk behandeld. Maar als je zorgenkind een hoge levensverzekering ontvangt en ook de helft erft van al de rest, terwijl de andere kinderen geen levensverzekering krijgen, dan zou dat wel eens aanleiding kunnen zijn voor een familieruzie. Je kinderen kunnen ‘inkorting’ vragen en dan wordt de erfenis van je zorgenkind gekortwiekt. In het nieuwe erfrecht zal het verschil wel al groot moeten zijn, vermits je dan met de helft van je nalatenschap mag doen wat je wil.

5 Kan je ervoor zorgen dat je zorgenkind een maandelijkse rente uitbetaald krijgt in plaats van ineens een groot bedrag bij de erfenis?

Notaris Bohyn: Ja, dat kan zeker, maar die rente zal dan beperkt moeten zijn tot wat er in de erfenis van het kind zit. Als de erfenis 100 is en het ene kind krijgt 20 jaar een rente van 10, dan heeft dat kind 200 gekregen terwijl er maar 100 was. Dat kan natuurlijk niet.

6 Kan je alles aan een vzw schenken onder last dat die zorg draagt voor je zorgenkind?

Notaris Bohyn: Dat gebeurt vooral als er maar één kind is. De vzw betaalt minder schenk- en erfbelasting dan broers, zussen, neven, nichten of anderen. Als de vzw de erfbelasting niet kan betalen, zal er op de openstaande belastingschuld een intrest worden gevraagd door VLABEL (Vlaamse Belastingdienst). Het gebeurt dat een vzw een schenking of legaat niet aanvaardt omdat de lasten hoger zijn dan de opbrengsten en dan verliest het volledig zijn effect. Dan val je terug op de gewone regels van het erfrecht, maar dat is niet wat ouders eigenlijk wilden.

7 Als je iets schenkt aan je zorgenkind, heb je daar als ouder niets meer over te zeggen.

Notaris Bohyn: Dat klopt, tenzij de ouders aan die schenking voorwaarden hebben gekoppeld, zoals een last van levensonderhoud, een vervreemdingsverbod of een verbod op inbreng in een huwelijksvermogen met de partner of andere voorwaarden.

8 Doe je er goed aan te werken met een volmacht of zorgvolmacht?

Notaris Bohyn: Volmachtdragers hebben in alle gevallen een grote verantwoordelijkheid. Ze moeten voortdurend verantwoording afleggen voor de acties die zij ondernemen. Als je cash geld afhaalt voor de volmachtgever, moet je kunnen aantonen waarvoor je het geld zal gebruiken. Een zorgvolmacht is een volmacht die ook geldt als de volmachtgever wilsonbekwaam wordt. Dat vraagt een groot vertrouwen.

Een zorgenkind betaalt in Vlaanderen minder schenk- en erfbelasting als het aan bepaalde voorwaarden voldoet.

9 Betaalt een zorgenkind minder erf- en schenkbelasting?

Notaris Bohyn: Enkel in Vlaanderen betaalt een gehandicapt kind minder erfbelasting als het aan één van deze drie voorwaarden voldoet: het is voor minstens 66% invalide, heeft een verminderd verdienvermogen tot één derde of minder, of er moet een vermindering van zelfredzaamheid van minimaal 9 punten zijn. De invaliditeit moet het gevolg zijn van feiten die het kind zijn overkomen en werden vastgesteld vóór de leeftijd van 65 jaar. Er bestaat in Vlaanderen ook een eenmalig abattement (vrijstelling) voor een gehandicapt kind bij een onroerende schenking.

10 Wat zijn de grootste zorgen en valkuilen voor gezinnen met een zorgenkind?

Notaris Bohyn: Ouders met een zorgenkind willen vooral dat de zorg na hun overlijden wordt verdergezet en dat hun kind gelukkig is. Toch moeten ze realistisch zijn en zal de omvang van de nalatenschap voor een stuk mee bepalen wat mogelijk is. Als valkuil zou ik zeggen: let op dat je niet te veel lasten en voorwaarden oplegt aan wie de zorg moet verderzetten. Je zou wel eens te veel druk op die persoon kunnen leggen. Laat je bijstaan door een notaris om het juridische werk binnen dat kader uit te werken.

Partner Content