Meer keuzevrijheid voor erflaters

Ons erfrecht is dringend aan modernisering toe. Plannen daartoe zijn er nog al geweest. Het lijkt minister van Justitie, Koen Geens, menens. Als het van hem afhangt hebben erflaters vanaf volgend jaar meer keuzevrijheid.

Ons erfrecht is meer dan 200 jaar oud. Logisch dat het niet meer afgestemd is op de gezinnen van vandaag. Al meer dan eens werden wetsontwerpen gelanceerd om het erfrecht te hervormen, maar tot vandaag kwam daar weinig van in huis. Minister van Justitie, Koen Geens, wil blijkbaar een versnelling hoger schakelen en zou graag nog voor de jaarwisseling een aantal hervormingen voorleggen aan de regering.

Een groter beschikbaar deel

Eén van de pijnpunten van ons erfrecht is de beperkte keuzevrijheid die je hebt om je eigen erfenis te regelen. Mensen zonder kinderen of partner, wiens ouders overleden zijn, kunnen hun erfenis nalaten aan wie ze willen, ten minste als ze een testament maken om af te wijken van het wettelijk erfrecht. Zij hebben immers geen reservataire erfgenamen aan wie ze per definitie een stuk moeten nalaten. Dat is anders voor wie een partner en kinderen heeft. Wie één kind heeft, mag vrij beschikken over de helft van zijn nalatenschap, wie 2 kinderen heeft mag vrij beschikken over 1/3 en wie 3 of meer kinderen heeft mag vrij beschikken over 1/4. Mensen in een wedersamengesteld gezin komen zo voor vervelende situaties te staan. Stel: je hebt 2 eigen kinderen en 2 stiefkinderen. Je zou hen alle 4 hetzelfde willen nalaten. Dat gaat niet onder de huidige wetgeving. Jouw eigen kinderen hebben elk recht op 1/3 van je nalatenschap. Het overige 1/3 waarover je vrij kan beschikken kan je dan nalaten aan je 2 stiefkinderen. Die zullen dus minder van jou erven, ook al wil je dat niet.

Als de hervorming erdoor komt, zal het beschikbaar deel sowieso de helft van de nalatenschap bedragen, ongeacht hoeveel kinderen je hebt.

Overeenkomsten maken

Vandaag mag je geen overeenkomst maken over een nalatenschap die nog niet is opengevallen. Dat is jammer voor gezinnen met een zorgenkind (gehandicapt kind, kind dat worstelt met een verslaving,...). Vooral deze gezinnen zouden gerustgesteld zijn als zij afspraken konden maken met hun kinderen over wat er na hun overlijden moet gebeuren.

De waarde van een geschonken goed

Nog een probleem is de waarde van een geschonken goed. Het is niet omdat je vandaag iets schenkt dat daar geen rekening mee wordt gehouden bij het samenstellen van je erfenis. Alle oude schenkingen tellen mee! Dat heeft niets te maken met de termijn van drie jaar. Dat is een fiscale termijn. Hier gaat het over het samenstellen van de nalatenschap. Dat is belangrijk om de gelijkheid tussen de erfgenamen te garanderen. Maar die gelijkheid is soms ver zoek als je verschillende zaken schenkt omdat roerende en onroerende goederen op een andere manier gewaardeerd worden. Bijvoorbeeld: je schenkt een bouwgrond aan je zoon en evenveel geld aan je dochter. Op het moment van de schenking lijkt dit perfect eerlijk. Maar op het moment van het samenstellen van de erfenis is dat niet meer het geval! De bouwgrond wordt gewaardeerd op het moment dat de erfenis openvalt, dus de waarde kan enorm gestegen zijn. De schenking van het geld wordt gewaardeerd op het moment van de schenking. De dochter lijkt dus een lager bedrag te hebben gekregen dan haar broer. Zij zal meer uit de erfenis krijgen dan hij omdat hij zogenaamd al veel meer gekregen heeft.