Terug aan de slag na een lange ziekte

Begin dit jaar ging de nieuwe re-integratieprocedure van langdurig zieke werknemers van start. Hoe verloopt die in de praktijk? En wat zijn jouw rechten?

Volgens het Riziv is het aantal langdurig zieken in tien jaar tijd met bijna 70% gestegen. Eind 2016 waren er bijna 392.000 mensen lang afwezig op het werk. Voor minister van Sociale Zaken en Volksgezondheid, Maggie De Block, een signaal om in te zetten op het re-integreren van zieke werknemers op het werk. Van een vrijwillige integratie is geen sprake meer vermits werknemers die niet meewerken een sanctie boven het hoofd hangt. En dat geldt ook voor werkgevers die te weinig moeite doen om een langdurig zieke het werk te laten hervatten.

Langdurig zieken terug naar het werk leiden is een gevoelig thema. Voor sommige zieken creëren de nieuwe maatregelen kansen om – eventueel via aangepast werk – terug in het arbeidscircuit te stappen en weer voldoening, waardering (en een hoger inkomen) te krijgen. Anderen beschouwen het als een straf en voelen zich het slachtoffer van de zoveelste besparingsmaatregel van de regering.

De wet voorziet twee fasen

De nieuwe wet op de re-integratie moet mensen laten terugkeren in tijdelijk of definitief aangepast werk, of in een andere job. Die wet wordt ingevoerd in twee fasen. Ze geldt sinds 1 januari 2017 voor wie op 1 januari 2016 of daarna arbeidsongeschikt werd. Vanaf 1 januari 2018 geldt ze ook voor wie voor 1 januari 2016 ziek werd. De wet geldt voor zieken met een arbeidsovereenkomst en voor zieken die werkzoekend zijn. Dus niet voor wie arbeidsongeschikt is door een arbeidsongeval of een beroepsziekte.

Nadat je je ziekte bij het ziekenfonds hebt aangegeven – na de periode van gewaarborgd loon – stuurt je mutualiteit je een vragenlijst. Daarin geef je aan hoe jij zelf je kansen op werkhervatting inschat, welke factoren een hervatting in de weg staan en welke die kunnen bevorderen. Op basis van de vragenlijst schat de adviserend geneesheer binnen de twee maanden na je aangifte van arbeidsongeschiktheid in of re-integratie mogelijk is.

Heb je een arbeidsovereenkomst, dan brengt de adviserend geneesheer je onder in één van deze vier categorieën:

1. Hij denkt dat je na zes maanden ziekte het werk kan hervatten. Doe je dat niet, dan verwijst hij je door naar de arbeidsgeneesheer voor re-integratie in je bedrijf.

2. Een werkhervatting lijkt hem om medische redenen onmogelijk. Je behoudt je ziekte-uitkering zolang je 66% arbeidsongeschikt bent.

3. Een werkhervatting is voorlopig niet mogelijk omdat er nog een diagnose of behandeling nodig is. De adviserend geneesheer evalueert om de twee maanden je situatie.

4. Een werkhervatting lijkt mogelijk mits tijdelijk of definitief aangepast werk of een andere job. De adviserend geneesheer verwijst je door naar de arbeidsgeneesheer van het bedrijf waar je werkt.

Als werkzoekende moet je binnen de 48 uur aangifte doen van je ziekte bij het ziekenfonds en ontvang je vanaf de eerste dag een ziekte-uitkering i.p.v. een werkloosheidsuitkering. Ook dan krijg je een vragenlijst, waarna de adviserend geneesheer je in één van de vier categorieën onderbrengt. Hij stelt dan een reintegratieplan op in overleg met de VDAB, die aangepaste begeleding kan voorzien.

Word je doorverwezen naar de arbeidsgeneesheer, dan kan die vijf beslissingen nemen.

1. Hij kan beslissen dat je op termijn het overeengekomen werk kan hervatten en intussen aangepast of ander werk kan uitvoeren: de arbeidsgeneesheer stelt dan de modaliteiten voor aangepast werk voor. Jij en je werkgever kunnen weigeren. In dat geval gaat je dossier terug naar de adviserend geneesheer van je ziekenfonds en kan hij een reintegratieplan opstellen, zoals hij dat voor zieke werkzoekenden doet. Je zal dan op zoek moeten naar een nieuwe werkgever die je aangepast of ander werk biedt.

2. De arbeidsgeneesheer kan beslissen dat je op termijn het overeengekomen werk kan hervatten, maar intussen geen aangepast of ander werk kan uitvoeren. Hij spreekt dan met jou een nieuwe datum af voor een evaluatie. De adviserend geneesheer wordt ingelicht.

3. Hij kan beslissen dat je definitief ongeschikt bent voor het overeengekomen werk, maar dat aangepast of ander werk wel kan. De arbeidsgeneesheer stelt de modaliteiten voor aangepast werk voor. Maar jij kan in beroep gaan tegen de definitieve ongeschiktheid bij de geneesheer Toezicht Welzijn op het Werk.

4. De arbeidsgeneesheer kan beslissen dat je definitief ongeschikt bent voor het overeengekomen werk, en dat je niet in staat bent om aangepast of ander werk uit te voeren bij je werkgever. Jij kan dan worden ontslagen omwille van medische overmacht. Je krijgt een ziekte- of werkloosheidsuitkering maar geen opzeggingsvergoeding omdat het om overmacht gaat. Je kan tegen deze definitieve ongeschiktheid in beroep gaan, binnen de zeven werkdagen, via een aangetekende brief aan de geneesheer Toezicht Welzijn op het Werk. Die evalueert samen met je behandelende arts en de arbeidsgeneesheer je situatie. Word je arbeidsgeschikt bevonden, dan moet de arbeidsgeneesheer zijn re-integratiebeoordeling herzien. Je kan maar één keer in beroep gaan. Verklaart de arbeidsgeneesheer je opnieuw arbeidsongeschikt, dan is geen beroep meer mogelijk.

5. De arbeidsgeneesheer kan beslissen dat het om medische redenen niet opportuun is om de reintegratie op te starten. Deze beslissing kan hij enkel nemen als jijzelf, je behandelende arts of je werkgever (zie verder) je re-integratie vraagt. Er volgt dan een evaluatie om de twee maanden. De adviserend geneesheer wordt ingelicht.

WEETJE. In de nieuwe procedure is er overleg tussen de arbeidsgeneesheer en de andere betrokkenen voorzien, ook met je behandelende arts. Maar het is de arbeidsgeneesheer die het dossier opmaakt en de beslissing neemt.

Na vier maanden arbeidsongeschiktheid kan je werkgever beslissen je door te verwijzen naar de arbeidsgeneesheer voor een mogelijke re-integratie. In 2017 kan dit enkel voor wie na 1 januari 2016 langdurig ziek werd. Vanaf 2018 kan je werkgever ook wie voor 1 januari 2016 ziek werd oproepen.

In dit deel van de procedure is ontslag wegens medische overmacht mogelijk, maar dan moet je wel eerst het re-integratietraject, inclusief de beroepsprocedure, volledig hebben doorlopen. De arbeidsgeneesheer moet dus eerst nagaan of er aangepast of ander werk voor jou mogelijk is. Word je definitief ongeschikt verklaard voor het overeengekomen werk, dan kan dit dus inderdaad uitdraaien op je ontslag. In dat geval krijg je geen opzeggingsvergoeding.

Als je vreest dat je werkgever je oproept om je te kunnen ontslaan, dan stuur je best een aangetekende brief naar de arbeidsgeneesheer waarin je zegt dat je om medische redenen niet kan ingaan op zijn uitnodiging, maar wel bereid bent op een later tijdstip op consultatie te komen. Vermits je op dat moment nog steeds 66% arbeidsongeschikt bent, loopt je ziekteuitkering door.

Momenteel is het nog onduidelijk of een gesprek met de arbeidsgeneesheer weigeren onder het sanctiebeleid valt. Consulteer daarom eerst je vakbond of een specialist arbeidsrecht.

Ga je wel op gesprek bij de arbeidsgeneesheer, dan heeft hij vijf beslissingsmogelijkheden, zoals we hierboven hebben toegelicht. De arbeidsgeneesheer kan dus bijvoorbeeld ook beslissen dat het om medische redenen niet opportuun is om je te re-integreren.

WEETJE. Het is niet omdat je werkgever het initiatief kan nemen je te re-integreren, dat hij ook inzage krijgt in je medisch dossier.

1 Wat doen al die artsen ?

Als je langer dan een maand ziek bent – voor arbeiders is dit korter −, krijg je te maken met verschillende artsen.

• Je behandelende arts: huisarts of specialist.
• De adviserend geneesheer van het ziekenfonds beoordeelt je medische ongeschiktheid en je recht op een ziekte-uitkering. Hij is degene die bepaalt of je al dan niet 66% arbeidsongeschikt bent.
• De arbeidsgeneesheer van het bedrijf waar je werkt bekijkt mogelijk samen met jou je re-integratie. Hij is aangesteld door je werkgever, maar moet onafhankelijk van werkgever en werknemer optreden en voorstellen doen om te zorgen dat je als zieke terug aan de slag kan.
• De controlearts wordt door je werkgever aangesteld om, als je ziek bent, bij je thuis te komen controleren of je werkelijk ongeschikt bent om te werken. Dit gebeurt meestal bij het begin van de ziekte. Dit kan niet dezelfde persoon zijn als de arbeidsgeneesheer.
• De geneesheer Toezicht Welzijn op het Werk oordeelt, als je in beroep gaat tegen een beslissing van de arbeidsgeneesheer, over je definitieve arbeidsongeschiktheid.

2 Wat is aangepast werk?

Aangepast werk kan betekenen dat je een ander of aangepast takenpakket krijgt, andere uren, een andere werkplek, afdeling of team, een collega die met je meewerkt, aangepast meubilair of werkmateriaal.

3 Wat als je deels het werk hervat?

Sinds 1 juli 2017 werd ook het systeem van toegelaten arbeid hervormd. Dat laat je toe om − binnen bepaalde voorwaarden − een ziekte-uitkering te combineren met een loon als je het werk gedeeltelijk hervat. Voortaan wordt er gekeken naar het aantal uren dat je werkt en niet meer naar je loon, om de hoogte van je uitkering te bepalen. Daardoor hou je nu altijd meer over.

Werk je 20%, dan behoud je je uitkering volledig. Daarna daalt je uitkering per extra uur dat je werkt. Werk je bijvoorbeeld 40%, dan daalt je uitkering naar 80%; werk je 60%, dan daalt ze naar 60%.

Dit systeem van progressieve tewerkstelling kan worden opgenomen in je re-integratieplan, mits goedkeuring door de adviserend geneesheer.

4 Kan er worden gesanctioneerd?

De regering voorziet sancties als je als werknemer, maar ook als werkgever, niet meewerkt aan een re-integratie. Die sancties zijn nog niet in wetgeving gegoten, maar dit zijn de maatregelen die vandaag op stapel staan.

• Een bedrijf dat te weinig moeite doet om de terugkeer van een werknemer mogelijk te maken, zal wellicht een boete van € 800 moeten betalen. Kan de werkgever evenwel motiveren waarom hij geen aangepast werk kan aanbieden, dan volgt er geen sanctie. kmo’s met minder dan 50 werknemers vallen niet onder deze regeling.
• Kom je als werknemer je administratieve plicht niet na – je vult bijvoorbeeld de vragenlijst niet in – dan wordt je uitkering gedurende één maand met 5% verlaagd. Geef je geen gehoor aan de oproep van de arbeidsgeneesheer, dan kan je gedurende één maand 10% van je uitkering verliezen.

5 Behoud je je vroegere arbeidsvoorwaarden?

Als er tijdelijk aangepast of ander werk voor jou wordt gevonden, dan behoud je je oorspronkelijke arbeidsovereenkomst en dus ook al je verworven voordelen: anciënniteit, aanvullende voordelen,...

Wordt je arbeidsovereenkomst in het aangepast werk toch verbroken, dan wordt je opzeggingsvergoeding berekend op basis van het loon dat je kreeg in je oorspronkelijke arbeidsovereenkomst. Stel dat je opnieuw ziek wordt, dan moet je werkgever niet weer een gewaarborgd loon betalen, maar krijg je onmiddellijk een ziekte-uitkering. Deze nieuwe wetgeving geldt niet bij een arbeidsongeval of beroepsziekte.