Eén koppel, twee slaapkamers

Van gesnurk tot een botsend bioritme. De redenen waarom één op de vijf Belgische koppels vandaag solo slaapt lopen sterk uiteen. Apart slapen is prima voor je nachtrust juichen slaapexperts, maar is er ook een keerzijde?

“Mijn man en ik slapen al jaren apart. We zijn allebei snurkers, onrustige woelwaters en we houden er een totaal ander bioritme op na. Enkel op vakantie delen wij nog de lakens. Aan ons seksleven heeft dit niets veranderd. Wij liggen vaak ’s avonds samen, soms dommelen we samen in, maar als een van ons wakker wordt, verhuist die naar de andere kamer. Of we kruipen ’s morgens nog een uurtje bij elkaar. Op ons leven heeft deze nachtscheiding wel een grote invloed. Wij beginnen nu allebei uitgerust aan de dag. Maar naar de buitenwereld reppen we hier met geen woord over. Mensen associëren apart slapen automatisch met relatie- of seksuele problemen”, ervaart Elizabeth.

Comfort

“Dat taboe bestaat jammer genoeg nog. Zeker bij oudere koppels, omdat die vaak het gevoel hebben dat samen slapen nu eenmaal hoort”, stelt psycholoog en slaapexpert Annelies Smolders vast. Zij begeleidt mensen met slaapproblemen via een start-to-sleep programma. “Bij deze groep zoeken heel veel mensen ’s nachts een eigen stek op: de logeerkamer of een vrijgekomen kinderkamer. Daar is niets abnormaal aan. Iedereen heeft immers een eigen slaappatroon. En de kans is erg klein dat jouw slaapritme naadloos aansluit op dat van je partner. Je slaap bevat immers heel wat stukken lichte slaap, waarbij je tussen twee fasen in even ontwaakt. Vlotte slapers merken dat niet, maar slechte slapers kunnen dan gewekt worden, zeker met een bedpartner die woelt, hoest of snurkt. Eigenlijk wil iedereen liefst samen slapen met zijn geliefde, maar dat moet wel aansluiten bij beider slaapbehoeften.”

Wat nu vaak als dé romantische norm geldt, is niet van alle tijden en culturen. Amper enkele eeuwen geleden zochten mensen hun eigen bedstee op voor de nachtrust. Die trend veranderde toen mensen naar steden trokken, waar ze kleiner behuisd waren en uit noodzaak slaapkamers gingen delen. Bij rijkere families was het altijd al gangbaar dat meneer en mevrouw er een eigen slaapvertrek op nahielden en dat er aan de deur werd geklopt werd voor de ‘bijslaap’. De jongste jaren lijken we opnieuw meer richting een pragmatische aanpak te evolueren, waarbij slaapcomfort primeert. Doordat ook de wetenschappelijke kennis over slaap toeneemt, groeit de overtuiging dat gescheiden nachten en een goede relatie best kunnen samengaan.

Onderzoek heeft onder meer aangetoond dat wie alleen slaapt gemiddeld 3,5 uur per week extra onder zeil is. Je wint met andere woorden aan objectieve slaapkwaliteit. “Dat komt omdat je de nacht kan doorbrengen in de voor jou ideale temperatuur en duisternis, en dat zonder stoorzenders. Maar er is ook een keerzijde. Koppels die samen liggen, geven ook aan dat ze zich instinctief meer geborgen, veilig en psychologisch bewaakt voelen. Dat dateert nog uit de prehistorie, toen mensen dichtbij elkaar sliepen uit angst voor wilde dieren en ander onheil. Vooral vrouwen ervaren dat ze met hun partner naast hen beter kunnen loslaten en dus in- en doorslapen. Bij de keuze voor aparte kamers zijn vrouwen dan ook eerder bekommerd om dat waken, terwijl mannen doorgaans meer vrezen voor de impact op hun seksleven”, merkt Annelies Smolders.

Intimiteit op de schop?

“Maar als een van beiden continu slecht slaapt, daalt net het libido en is seks het eerste wat wordt geschrapt. De kans op een vrijpartij is iets groter in hetzelfde bed, omdat er makkelijker aanrakingen komen, zeker bij mensen die naakt slapen. Bij vrouwen triggeren deze huidaanrakingen het knuffelhormoon oxytocine zelfs extra. Maar dat kan je oplossen door er afspraken over te maken. In de praktijk hebben de meeste koppels vaak onbewust bepaalde regelingen over wanneer er gevreeën wordt. Intimiteit hoeft ook niet noodzakelijk bij het slapen gaan te gebeuren. Je kan net zo goed de volgorde omdraaien en bij het begin van de avond vrijen. Een relatie die goed zit en waar hierover kan worden gecommuniceerd, zal hierop niet stuklopen”, weet Annelies Smolders.

Hoe rationeel we slapen ook benaderen, toch komt het vaak als een shock wanneer je partner zijn ‘nacht’boeltje pakt. Dat getuigt Ingrid, wiens man na 40 jaar dit initiatief nam. “Ik vond het hoegenaamd niet leuk en had het gevoel dat hij me niet meer kon verdragen. Het ging gepaard met verwijten dat ik te veel woelde waardoor hij het koud kreeg. Intussen hebben we onze draai gevonden en ervaar ik nu zelf de vele voordelen van slapen in mijn eigen frisse kamer. Dit werkt voor ons, en regelmatig verrassen we elkaar.”

“Als de vraag van één kant komt, is het erg belangrijk om daar goed over te communiceren en rekening te houden met de ander. Samen slapen is iets kwetsbaars en je mag de betekenis ervan voor je relatie ook niet onderschatten. Degene die ‘verlaten’ wordt, kan dat als een soort afwijzing ervaren”, benadrukt relatiedeskundige en seksuologe Rika Ponnet.

Meer dan enkel slapen

“Koppels bij wie het goed zit, maar die af en toe apart de nacht doorbrengen om praktische, werk- of gezondheidsredenen, hanteren doorgaans een strikte regeling om zodra het kan het bed weer te delen. Als het uitgroeit tot een permanente situatie, kan het soms wel een teken aan de wand zijn of erop wijzen dat een van de twee nood heeft aan meer eigen ruimte. Elk koppel moet uitmaken wat voor hen best werkt, maar voor je die stap definitief zet, weeg je toch best de mogelijke gevolgen af. Wie nooit meer samen slaapt, verliest toch wat aan intimiteit. Het bed is voor veel koppels vaak de enige plek waar ze elkaar nog fysiek dichtbij ervaren en zich verbonden voelen na een drukke dag. Het bed delen betekent ook veel meer dan louter slapen en vrijen. Er wordt ook gelachen, gestreeld, geknuffeld. Vaak kunnen moeilijke of gevoelige onderwerpen alleen daar in het duister besproken worden.”