Gokverslaving: ‘Rien ne va plus!’

Krasbiljetten, gokautomaten, en waarom niet, een gokje wagen op de beurs: kans- en geldspelen worden wel eens ervaren als een manier om aan de eenzaamheid of een onzekere situatie te ontsnappen. Tot er al snel geen weg terug is.

Anne-Marie wordt binnenkort 70. Haar kinderen wonen ver weg, haar partner is overleden. Soms voelt het grote huis waarin ze nog altijd woont, erg leeg aan. Af en toe wil ze eruit. Dan trekt ze een feestelijke jurk aan, maakt ze zich op en rijdt ze naar het casino. Ze drinkt eerst een glas en gaat vervolgens aan een gokautomaat zitten. Om lang te kunnen spelen, zet ze slechts kleine bedragen in. Nadien trakteert ze zichzelf op een lekker etentje, opgediend door hoffelijk personeel. Luxe, rust, verwennerij: wat wil je nog meer? Om zichzelf dat pleziertje te gunnen is Anne-Marie wel de grens overgestoken. Naar een casino in Nederland. In eigen land heeft Anne-Marie een hele tijd geleden al gevraagd om haar de toegang tot casino’s te weigeren. Ze verspeelde er veel te veel geld.

Tussen kansspel en ratio

“Het duurt vaak jaren voor mensen professionele hulp zoeken. Vaak staan ze al met de rug tegen de muur en hebben ze relatie-, professionele en financiële problemen”, klinkt het bij Mélanie Saeremans, coördinerend psychologe van de Kliniek voor speel- en andere verslavingen van het UVC Brugmann in Brussel. “Je vindt onder 50-plussers wel meer mensen die geregeld een drankgelegenheid, bingohal of gokkantoor opzoeken, waar ze oppervlakkige sociale contacten kunnen leggen, die ze missen sinds ze gestopt zijn met werken.”

Net als Anne-Marie, gaat het bij deze mensen in de eerste plaats om buiten komen, genieten van de drukte, iets om handen hebben. “Het zijn plekken waar ze zich goed voelen. In het begin kan gokken ook een manier zijn om te vluchten voor negatieve gevoelens door te dromen en plannen te maken, zich weer goed te voelen als ze geld winnen. Gokken is een activiteit die veel positieve dingen teweegbrengt, op korte termijn. Gokken laat je toe te vluchten op een meer aanvaarde manier dan wanneer je bijvoorbeeld naar de fles grijpt. Helaas draait bij gokken alles om geld, waardoor je al snel tegen verliezen aankijkt. En die komen dan bovenop de problemen die je trachtte te ontvluchten.”

Mélanie Saeremans ontmoet ook geregeld brave huisvaders die een gokje hebben gewaagd op de beurs en uiteindelijk de controle hebben verloren omdat ze zich aan almaar risicovollere producten hebben gewaagd. “Uiteraard is de beurs geen zuiver kansspel. Er is geluk mee gemoeid, maar ook een heleboel competenties. Competenties waarover sommige mannen die belangstelling hebben voor economie, denken te beschikken”, licht ze toe. Zulke mannen kunnen verslaafd raken: ze zetten almaar meer geld in, hun beursactiviteiten nemen meer en meer tijd in beslag, ze verbergen hoeveel geld ze verloren hebben... Maar hebben tegelijk de indruk dat ze het familiekapitaal beheren.

“Zodra er sprake is van verlies, verandert hun drijfveer. Dan gaat het niet langer om de realiteit ontvluchten, maar wel om verliezen goedmaken en niet betrapt worden. En hopen dat ze het bedrag dat ze van de spaarrekening hebben gehaald terug zullen kunnen storten voor hun partner iets merkt”, aldus nog de psychologe. Maar door de toenemende onzekerheid waarmee almaar meer mensen te maken krijgen, kan geld ook al van bij het begin de drijfveer zijn: gokken als enige mogelijkheid om de eigen levensstandaard te verbeteren. “Veel mensen zeggen dat ze niet kunnen rondkomen van hun bescheiden loon of uitkering. En dus beginnen ze te gokken vanuit de idee dat ze zo hun brood kunnen verdienen. Dat zie je ook bij sommige jongeren die geen houvast meer hebben en online beginnen te gokken op sportwedstrijden in de hoop daar hun beroep van te kunnen maken.”

Toch moet je gokken daarom niet demoniseren, meent Mélanie Saeremans. “Vroeger dachten hulpverleners dat je moest stoppen met gelijk welke vorm van spelen, net zoals een alcoholverslaafde geen druppel alcohol meer mag aanraken. Ik denk dat je daar soepeler in moet zijn. Spelen kan echt wel een psychologische functie hebben. Wat belangrijk is, is dat we de negatieve gevolgen beperken en dat we de gokverslaafde op weg helpen om zich daarvan bewust te worden, op zijn of haar eigen tempo.” Dat kan bijvoorbeeld door hem of haar opnieuw te laten proeven van het plezier van het spel, zonder financiële inzet. Of door hem of haar te helpen op een andere manier sociale contacten te leggen – bijvoorbeeld via vrijwilligerswerk of een hobby.