Laat deze beestjes je vakantiepret niet bederven

Muggen, bedwantsen of vlooien kunnen vakantienachten en -dagen aardig verstoren. Of ze zadelen ons op met een ongewenst ‘cadeau’ bij thuiskomst. Hoe kan je deze ongenode gasten herkennen, vermijden of verjagen? Wij gingen te rade bij Wim Van Bortel entomoloog bij het Instituut voor Tropische Geneeskunde (ITG) in Antwerpen.

Tijgermuggen op oorlogspad

De grootste kwelduivels tijdens zomerse dagen zijn muggen. De ‘gewone’ steekmuggen kom je quasi overal tegen, met uitzondering misschien van de kustlijn. Trek je op vakantie richting het Middellandse Zeegebied, dan is de kans reëel dat je op een terrasje ook oog in oog komt te staan met de tijgermug. Een insect dat de jongste jaren vanuit het zuiden steeds verder noordwaarts oprukt. Ze zijn kleiner van stuk en zwart-wit gestreept. “In landen zoals Spanje, Italië, Frankrijk enzovoort heeft deze soort zich permanent gevestigd en zijn er zelfs regio’s met veel muggenoverlast.”

Deze tijgermuggen zorgen voor veel onrust omdat ze beruchte overdragers zijn van kwalijke infectieziekten zoals chikungunya (een infectieziekte die koorts en gewrichtspijnen geeft), dengue (knokkelkoorts) en het zikavirus. In Italië is er onder meer al een uitbraak van chikungunya geweest door deze tijgermuggen”, vertelt Wim Van Bortel die in ons land het monitoringproject voor de tijgermuggen coördineert.

Maar hoe gevaarlijk zijn ze nu echt? “Er moeten een aantal voorwaarden vervuld zijn voor zo’n overdracht. De meeste tijgermuggen zijn immers niet besmet met zo’n ziekteverwekker. Om een ziektekiem te kunnen overbrengen moet de tijgermug eerst bloed opzuigen bij een besmet persoon, meestal een reiziger die is teruggekeerd van een tropisch oord. Dat virus wordt door de mug even opgeslagen in de speekselklieren. Wanneer die tijgermug nadien iemand anders steekt, kan het virus worden overgedragen. Dat valt voor maar zeker niet op grote schaal. Daarvoor zijn veel besmette muggen nodig.

Het grootste probleem met de tijgermuggen vandaag is de overlast die ze bezorgen. Anders dan de huismuggen trekken de tijgermuggen de hele dag door op ‘oorlogspad’ voor een bloedmaaltijd. Wij zijn het in Europa niet echt gewend om ons overdag te beschermen tegen aanvalslustige muggen terwijl we rustig op een terrasje zitten.”

Je beschermen is nochtans een must op vakantieplaatsen waar deze tijgermug resideert. Hun prikken veroorzaken bij de meeste mensen aanzienlijk meer jeuk, pijn en/of zwelling dan die van ‘gewone’ muggen. “Muggen spuiten eerst wat speeksel in onze huid voor ze bloed zuigen en het is daarop dat we reageren. Het speeksel van de tijgermuggen is anders samengesteld dan van ‘gewone’ muggen wat de soms hevigere reacties verklaart.”

Zo hou je ze best van je lijf

Werkzame middelen tegen tijgermuggen – en die werken ook bij gewone muggen- zijn deet, picaridine, IR3535 of PMD. Belangrijk om weten is dat dit zogeheten contactrepellents zijn. Ze beschermen uitsluitend de huid die met het product is ingewreven. Plekken die je overslaat, daar kan de tijgermug wel toeslaan. Combineer het smeren best met een fysische bescherming zoals een lange broek of lange mouwen als extra barrière. De gewone producten op basis van citronella werken onvoldoende, ook tegen ‘gewone’ steekmuggen.

’s Nachts kan slapen in een kamer met airco helpen omdat dit de muggen naar warmere oorden verjaagt. Of hang een muskietennet.

Zorg er ook voor dat je potentiële broedplaatsen voor muggen rondom je huis weghaalt. Een klein schaaltje water voor een potplant volstaat voor een mug om zich voort te planten.

Bedwantsen: van hotelbedden tot slaaptreinen

Deze beestjes vertoeven zoals hun naam al aangeeft overwegend in bedlinnen en bij voorkeur onder en in matrassen en in kleine gaatjes rondom het bed. Ze duiken zeker niet uitsluitend op in wat primitievere logeerplekken zoals hostels maar ze nemen ook hun intrek in slaapplekken op treinen en zelfs sterrenhotels. Ze zijn zichtbaar met het blote oog, al gebeurt dat zelden omdat ze zich meesterlijk kunnen wegstoppen op donkere plekjes van zodra ze licht bemerken. “Je bed lijkt netjes maar eens je tussen de lakens schuift en je ogen sluit, kruipen de bedwantsen tevoorschijn vanuit de matras en andere spleten en storten ze zich op je lichaam. Meestal zijn ze met heel velen. Anders dan bij de muggen, waar enkel de vrouwelijke exemplaren steken, zijn bij de bedwantsen alle geslachten op zoek naar bloed om op te zuigen. Zelfs de larven en de nymfen weten van wanten.” Het gevolg is een verstoorde nachtrust en veel jeuk.

Enkele jaren geleden waren er regelmatig berichten over een revival van bedwantsen die steeds vaker hotels besmetten. Maar hoe vaak komen die beestjes nu echt voor? Wim Van Bortel: “Dat valt erg moeilijk in te schatten. De kans is wat groter in het zuiden van Europa en in logies zoals hostels maar eigenlijk kan het zowat overal. Het grote probleem hierbij is dat bedwantsen bijzonder hardnekkig te verdelgen zijn. Eens in huis zijn het taaie klanten om kwijt te raken en komen er grote bestrijdingsoperaties aan te pas. Ben je ermee in aanraking gekomen of vermoed je dat, pak je bagage dan zeker niet in je huis uit. Bedwantsen hebben de neiging om mee te reizen in koffers. Pak je kleren buiten uit, en inspecteer ze grondig op bedwantsen.”

Zo hou je bedwantsen weg

Insectenrepellents zetten bij bedwantsen weinig zoden aan de dijk omdat het de beestjes niet uit je bed verjaagt. “De enige remedie is verhuizen. Logeer je op hotel, dan moet je een andere kamer vragen. De steken van bedwantsen zijn vooralsnog niet gevaarlijk en ze staan ook niet te boek als ziekteverspreiders. Ze geven wel kleine jeukbultjes en sommigen kunnen er allergisch op reageren. Bedwantsen verplaatsen zich niet uit zichzelf maar hebben een drager zoals de bagage nodig om van de ene plaats naar de andere te geraken. Tussendoor kunnen ze wel een poos overleven zonder voedsel, in afwachting dat een nieuw ‘maal’ zich aandient.”

Vlooien

Anders dan bedwantsen zijn vlooien ook overdag actief. Tijdens je vakantie kan je via honden of katten die je aait of tegenkomt, in contact komen met vlooien. Reis je zelf met een huisdier, zorg er dan voor dat die tijdig behandeld is tegen vlooien want ook zij riskeren besmetting als ze in contact komen met lokale viervoeters.

“Het is ook mogelijk dat er vlooien in je huurwoning, of hotelbed opduiken, bijvoorbeeld wanneer een vorige gast of zijn huisdier drager was.” Vlooien zijn ectoparasieten die bloed van een gastheer nodig hebben om zich voort te planten. Wanneer ze vol bloed gezogen zijn, leggen ze eitjes, die na een tiental dagen uitkomen en waaruit larven komen. Na enkele dagen komen die in een coconstadium. In deze fase kunnen de vlooienlarven zeer lang overleven zonder voedsel en pas in actie schieten wanneer er opnieuw beweging en dus voeding in de kamer komt. Deze cyclus doet zich sneller voor bij hogere temperaturen, wat verklaart waarom er meer vlooienklachten zijn tijdens de zomermaanden.

Hoe hou je vlooien weg?

“Insectenrepellents zoals deet zullen je wel de nodige nachtrust schenken maar dat is een tijdelijke aanpak. Om deze beestjes uit je huis of kamer te verdrijven is meer nodig. Door het larvenstadium waarin de vlo zich lang kan ophouden, is dit geen simpele klus die zeer grondig moet worden aangepakt.” Op je vakantie, verhuis je best naar een andere kamer. Wanneer je bij thuiskomst vaststelt, dat er vlooien zijn meegereisd en in je huis opduiken, moet je alle plaatsen zeer grondig poetsen, stofzuigen en eventueel behandelen met insecticide, inclusief vloerbekleding, zetels enzovoort.

Meer info : www.itg/reisgeneeskunde