Nieuwe therapeutische piste voor bloedvatgerelateerde aandoeningen zoals kanker en ernstige oogaandoeningen

Bloedvaten spelen een belangrijke rol in het normaal functioneren van het menselijk lichaam. Een multi-disciplinair team van onderzoekers onder leiding van Prof. Peter Carmeliet (VIB-KU Leuven Centrum voor Kankerbiologie) heeft meerdere baanbrekende ontdekkingen gedaan in het metabolisme van de bouwstenen die de bloedvaten vormen – de zogenaamde ‘endotheelcellen’.

De onderzoekers slaagden erin om niet minder dan drie verschillende eiwitten te identificeren die een sleutelrol spelen in de groei en werking van bloedvaten en die -op termijn- mogelijk kunnen gebruikt worden in nieuwe therapieën voor bloedvatgerelateerde ziekten, waaronder kanker en ernstige oogaandoeningen zoals diabetes retinopathie.

Alle organen in het menselijk lichaam hangen af van bloedvaten voor de aanvoer van zuurstof en voedingsstoffen. In verscheidene ernstige aandoeningen (waaronder kankers en diabetes) ‘ontsporen’ de bloedvaten echter en beginnen ze te woekeren of verliezen ze hun normale functies. Gezien het stijgende aantal kanker- en diabetespatiënten, is er dringend nood aan nieuwe therapieën voor bloedvat-gerelateerde ziekten. Bovendien zouden dergelijke nieuwe therapieën gebaseerd moeten zijn op geheel verschillende moleculaire mechanismen dan de momenteel beschikbare strategieën (meestal anti-VEGF), die beperkt succes hebben onder meer vanwege het ontstaan van resistentiemechanismen.

Gezonde versus ‘zieke’ bloedvaten

Om beter te begrijpen wat nu exact bepaalt of een bloedvat zich normaal of abnormaal gaat gedragen, richt het wetenschappelijke onderzoek zich al enkele tientallen jaren op de endotheelcellen (EC), de afzonderlijke bouwstenen van een bloedvat. Peter Carmeliet en zijn medewerkers waren de eersten om aan te tonen dat de stofwisseling (het metabolisme) van deze EC een uiterst cruciale rol speelt in de groei en werking van bloedvaten. Hun baanbrekend onderzoek heeft nu geleid tot de ontdekking van drie nieuwe mogelijke aanknopingspunten in de ontwikkeling van therapieën voor bloedvat-aandoeningen.

Drie baanbrekende ontdekkingen

In een eerste nieuwe studie, ontdekten de onderzoekers dat endotheelcellen vetzuren moeten verbranden om gezond te blijven en stressbelasting te weerstaan.

Een tweede onderzoek toont aan dat remming van een enzym dat betrokken is bij de synthese van vetzuren, genaamd ‘FASN’, excessieve groei van bloedvaten bij oogziekten voorkomt.

Een derde onderzoek ontdekte een totaal onverwachte rol voor het enzym ‘glutamine-synthetase’ bij het in stand houden van de beweeglijkheid van de endotheelcellen (een vereiste voor bloedvatvorming), via een mechanisme dat een vetzuur, ‘palmitate’ genaamd, vereist.

Deze drie ontdekkingen kunnen mogelijk leiden tot nieuwe therapeutische doelwitten om bloedvat-gerelateerde aandoeningen te bestrijden. Prof. Peter Carmeliet: “Deze zeer nieuwe therapeutische benadering, die uitgaat van het metabolisme van de endotheelcellen, is veelbelovend en zou de momenteel beschikbare (anti-VEGF) therapieën, in termen van werkzaamheid, in de nabije toekomst kunnen overtreffen.”

Internationale erkenning voor baanbrekend onderzoek

In september zal Prof. Peter Carmeliet de prestigieuze 2018 Heinekenprijs voor Geneeskunde in ontvangst nemen. In april ontving hij reeds de ARC Foundation Léopold Griffuel prijs voor fundamenteel basisonderzoek. Deze twee prijzen benadrukken de immense impact en baanbrekende visie van Prof Carmeliet’s onderzoek.